Krajobraz parkowy i kulturowy Książa jest wspólnym, europejskim dziedzictwem kulturowym. Ponad 400 lat (od 1509 do 1943 r.), był siedzibą rodową hrabiów i późniejszych książąt Hochberg – Pless.
Od 1990 roku Zamek Książ należy do miasta Wałbrzych. Jest największym na Dolnym Śląsku oraz trzecim, co do wielkości zamkiem w Polsce.
Z kilkuset tysiącami odwiedzających rocznie Książ stał się liderem turystycznym regionu i znacząco przyczynia się do zmiany wizerunku dawnego regionu górniczego. Zespół rezydencjonalny otaczają nie tylko słynne ogrody tarasowe, ale także rozległy krajobraz parkowy.
Już około 1800 roku pierwsze wczesnoromantyczne w dolinie Pełcznicy przyciągało rzesze kuracjuszy i turystów. Sto lat później zostało przekształcone w park leśny.
Dzisiaj wyjątkowe jest to, że krajobraz kulturowy zachował się w swoich historycznych granicach, mimo że w większości uległ sukcesji przyrodniczej, a intencje projektowe są trudno rozpoznawalne, nawet dla specjalisty.
Równocześnie na obszarach tych wykształciły się cenne siedliska przyrodnicze, które stały się impulsem do utworzenia rezerwatu, parku krajobrazowego i obszaru Natura 2000. Obecnie w wąwozie Pełcznicy widoczne są skutki zmian klimatu.
Czas trwania projektu: od maja 2021 do października 2023 r.
Treść Projektu
Analiza przekazów historycznych w połączeniu z analizą rozwoju krajobrazu po 1945 r. powinna przyczynić się do pozyskania obszernych danych wyjściowych. Na tym opiera się wieloaspektowe, zintegrowane podejście do rozwoju krajobrazu kulturowego, obejmujące: kompleksowe planowanie, tworzenie sieci współpracy pomiędzy regionalnymi podmiotami publicznymi i naukowcami, wykazanie potencjału krajobrazu kulturowego dla zrównoważonego rozwoju regionu, a także określenie narzędzi zwiększających różnorodność przyrodniczą. Istotne przy tym jest odniesienie projektu do zaleceń Dyrektywy Siedliskowej oraz Europejskiej Konwencji Krajobrazowej – dwóch ważnych inicjatyw europejskich na rzecz ochrony dziedzictwa naturalnego i kulturowego, a także do koncepcji „różnorodności biokulturowej” („Biocultural Diversity“).
W ramach projektu należy, zatem zrealizować cztery bloki tematyczne na styku dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego:
- zrównoważony rozwój lasów,
- zrównoważone kształtowanie doliny rzecznej,
- rewaloryzacja i zachowanie zabytkowych elementów ogrodowych i parkowych,
- rozwój zrównoważonej turystyki.
Aby osiągnąć cele projektu, działania realizowane są w trzech modułach, każdy z trzema etapami.
Moduł A
ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE
KRAJOBRAZEM KULTUROWYM
- W pierwszym etapie będą pozyskiwane i gromadzone dane wyjściowe, tj. w ramach prac badawczych i archiwalnych oraz inwentaryzacji przyrodnicznych, hydrologicznych i konserwatorskich.
- Na podstawie analiz i oceny zostaną sformułowane cele konserwatorskie, ochronne i rozwojowe.
- Powstały ogólny katalog środków będzie podzielony na możliwe do zrealizowania etapy projektu.
Moduł B
KOMUNIKACJA I MEDIACJA
- Równolegle do prac planistycznych, w ramach koncepcji komunikacji, zostaną zaangażowani przedstawiciele podmiotów publicznych oraz organizacji pozarządowych. Ich zaangażowanie powinno zagwarantować długofalową ochronę parku i krajobrazu kulturowego w Książu.
- Planowane są regularne spotkania projektowe, warsztaty specjalistyczne, wydarzenia informacyjne, wyjazd studialny oraz zdobywanie kwalifikacji zawodowych w celu stworzenia sieci współpracy. Wszystkie wyniki będą dokumentowane i przygotowywane w dwóch językach, aby projekt był znany opinii publicznej i ekspertom.
- Utworzona rada naukowa ma promować trwałą współpracę oraz zapewnić właściwą realizację projektu.
Moduł C
STRUKTURA I DZIAŁANIE BAZY DANYCH GIS
- Moduł C obejmuje budowę i obsługę bazy danych GIS. W tej formie dane i wyniki projektów będą nie tylko udostępniane, ale także aktualizowane i wykorzystywane do celów turystycznych, czy jako podstawa dla lokalnych i regionalnych dokumentów strategicznych i planistycznych.